Η ανακοίνωση το 2003 της ίδρυσης ενός μικτού δικαστηρίου ποινικής δικαιοσύνης που θα δίκαζε τα εν ζωή ηγετικά στελέχη των Ερυθρών Χμερ γέμισε με αισιοδοξία τον κόσμο. Η συνεργασία του ΟΗΕ με την κυβέρνηση της Καμπότζης για την εκδίκαση εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονίας που το καθεστώς των Χμερ είχε διαπράξει τρεις δεκαετίες νωρίτερα, έδειχνε πως η εποχή που τα διεθνή εγκλήματα έμεναν ατιμώρητα είχε παρέλθει.
Το Ειδικό Ποινικό Δικαστήριο της Καμπότζης, ωστόσο, δεν στάθηκε αντάξιο των προσδοκιών της διεθνούς κοινής γνώμης. Τα προβλήματα άρχισαν πολύ νωρίς, όταν η κυβέρνηση της Πνομ Πενχ δήλωσε αδυναμία να ανταποκριθεί στις οικονομικές απαιτήσεις της δίκης. Η διεθνής κοινότητα συνεισέφερε τότε οικονομικά ώστε το δικαστήριο να φέρει εις πέρας την αποστολή του. Το 2006, το Δικαστήριο κατάφερε τελικά να επικυρώσει τη μικτή σύνθεσή των δικαστών του.
Οι διαδικασίες κύλησαν έκτοτε με διαδικαστικά προβλήματα και πολύ αργούς ρυθμούς. Η επονομαζόμενη «Υπόθεση 1», που αφορούσε ένα και μόνο άτομο, διήρκησε 5 χρόνια για να καταδικάσει σε κάθειρξη 35 ετών τον Kaing Guek Eav (γνωστό και ως Duch), διοικητή ενός στρατοπέδου συγκεντρώσεως.
Αύριο ξεκινά η δίκη τεσσάρων ακόμη κατηγορουμένων.
Ανάμεσά τους βρίσκεται η δεύτερη ισχυρότερη φυσιογνωμία των Ερυθρών Χμερ μετά τον ηγέτη του κόμματος Πολ Ποτ (απεβίωσε το 1998), ο θεωρητικός του καθεστώτος Nuon Chea. Οι άλλοι τρεις κατηγορούμενοι είναι ο Πρόεδρος της «Δημοκρατίας της Καμπουτσέας» από το 1976 έως το 1979 Kieu Samphan, ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Ieng Sary και η σύζυγός του και Υπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων Ieng Thirith.
Η δίκη αυτή πιθανόν να αποτελέσει και την τελευταία του Ειδικού Ποινικού Δικαστηρίου της Καμπότζης, αφού ο Πρωθυπουργός της χώρας Hun Sen ενημέρωσε τα Ηνωμένα Έθνη ότι δεν θα επιτρέψει να ακολουθήσουν άλλες. Σύμφωνα με φήμες, η Κίνα ήταν αυτή που πίεσε τον Hun Sen να θέσει πρώιμο τέλος στο Δικαστήριο προκειμένου να μη δημοσιοποιηθούν στοιχεία συνεργασία της με τον μαοϊστή Πολ Ποτ. Άλλοι πάλι λένε ότι αιτία είναι η σχέση πολλών από τους σημερινούς κυβερνώντες της Καμπότζης με το καθεστώς των Ερυθρών Χμερ. Υπάρχουν κι εκείνοι που θεωρούν πως το υβριδικό Δικαστήριο της Καμπότζης, αντί να βοηθά, δυναμιτίζει το κλίμα εθνικής συμφιλίωσης που επικρατεί πλέον στη χώρα.
Τη μεγαλύτερη τροχοπέδη στην απόδοση δικαιοσύνης που τα 2 εκατομμύρια θυμάτων των Ερυθρών Χμερ περιμένουν εδώ και 30 χρόνια φαίνεται, ωστόσο, πως θέτει η ίδια η ιδρυτική Συνθήκη του συγκεκριμένου δικαιοδοτικού οργάνου. Σύμφωνα με αυτή, η δικαιοδοσία ratione personae του Ειδικού Ποινικού Δικαστηρίου της Καμπότζης περιορίζεται στα «ανώτερα και περισσότερο υπεύθυνα» μέλη της Κυβέρνησης της Καμπότζης από το 1975 ως το 1979. Η Πνομ Πενχ προβαίνει σε μία υπερβολικά «στενή ερμηνεία» της διάταξης αυτής, θεωρώντας πως αυτά τα άτομα είτε έχουν ήδη αποβιώσει είτε συγκαταλέγονται μεταξύ των κατηγορουμένων των δύο πρώτων υποθέσεων.
Τα πρόσωπα στα οποία θα απαγγέλλονταν κατηγορίες στα πλαίσια των υποθέσεων 3 και 4 δεν έχουν γίνει επισήμως γνωστά. Εντούτοις, εμπιστευτικά έγγραφα που διέρρευσαν στον Τύπο αποκαλύπτουν τις ταυτότητές τους. Η υπόθεση 3 αφορά τους διοικητές του ναυτικού και της αεροπορίας του καθεστώτος, Meas Mut και Sou Met. Η υπόθεση 4 αφορά δύο τοπικούς κυβερνήτες περιοχών όπου έλαβαν χώρα αποτρόπαια εγκλήματα, καθώς και τον υπεύθυνο των στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας, όπου έχασαν τη ζωή τους χιλιάδες αντικαθεστωτικοί.
Πρόσφατα, ο Βρετανός εισαγγελέας του μικτού Δικαστηρίου κατηγόρησε τους δικαστές που ερευνούν τις υποθέσεις 3 και 4 πως σκόπιμα (προφανώς λόγω πολιτικών πιέσεων) δεν έχουν προχωρήσει αρκετά. Αν το γεγονός αυτό αληθεύει, διεγείρει σοβαρό ζήτημα ανεξαρτησίας των δικαστών, ικανό να υπονομεύσει την όλη λειτουργία του δικαστηρίου, αλλά και το θεσμό της διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης γενικότερα. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, πάντως, κάλυψε τους δικαστές και υπεραμύνθηκε της ανεξαρτησίας τους, δηλώνοντας πως σε αυτή τη φάση της έρευνάς τους δεν είναι υποχρεωμένοι να αιτιολογήσουν τις πράξεις τους (Διαβάστε εδώ τη δήλωση του Μπαν Κι Μουν).
Σχετική Ανάρτηση: Προς νέο διεθνές υβριδικό ποινικό δικαστήριο οδεύει η Αφρική
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.