Συνέδριο: Η διεθνής και ευρωπαϊκή διακίνηση πολιτιστικών αγαθών

Η Ελληνική Εταιρία Δικαίου Αρχαιοτήτων, σε συνεργασία με το Γερμανικό Ινστιτούτο για το Δίκαιο και την Τέχνη (IFKUR), διοργανώνει στην Αθήνα διεθνές συνέδριο με θέμα:

"Η διεθνής και ευρωπαϊκή διακίνηση πολιτιστικών αγαθών: Σύγχρονες τάσεις - θεσμικές μεταρρθυμίσεις"

Το διεθνές συνέδριο θα λάβει χώρα στο Μουσείο της Ακρόπολης, στις 19 Μαΐου 2012. Είναι ανοιχτό στο κοινό και δεν απαιτεί οικονομική συμμετοχή. Η γλώσσα του συνεδρίου είναι η αγγλική, με ταυτόχρονη διερμηνεία στην εληνική.

Χαιρετισμό θα απευθύνουν ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού και ο διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, ενώ θα συμμετάσχουν επιστήμονες και ειδικοί από το εξωτερικό και την Ελλάδα, όπως ο Γιάννης Κτιστάκης, λέκτορας στον Τομέα Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Θράκης, η Ειρήνη Σταματούδη, διευθύντρια του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας και η 'Αρτεμις Παπαθανασίου, νομικός σύμβουλος στο Υπουργείο Εξωτερικών.

Διαβάστε εδώ το πρόγραμμα του συνεδρίου

Στόχος του συνεδρίου είναι η ανταλλαγή και καταγραφή εμπειριών από την ορθή ή πλημμελή εφαρμογή του εθνικού και διεθνούς νομικού πλαισίου διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, καθώς και η εξέταση προτάσεων βελτίωσης του υπάρχοντος καθεστώτος προστασίας χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα την  Ελλάδα, Ελβετία, Γερμανία και Αυστρία, χώρες οι οποίες έχοντας διαφορετικό νομικό πλαίσιο αντιπροσωπεύουν τα κύρια νομικά συστήματα προστασίας πολιτιστικών αγαθών.  

Το διεθνές νομικό πλαίσιο διακίνησης πολιτισμικών αγαθών

• Η Σύμβαση της UNESCO – Παρίσι 1970

Η Διεθνής Σύμβαση σχετικά με τα «Ληπτέα Μέτρα διά την Απαγόρευσιν και Παρεμπόδισιν της Παρανόμου Εισαγωγής, Εξαγωγής και Μεταβιβάσεως της Κυριότητος των Πολιτιστικών Αγαθών» (υιοθετήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 1970 από την UNESCO στο Παρίσι, τέθηκε σε ισχύ στις 24 Απριλίου 1972, ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη με το Ν. 1103/29.12.1980, ΦΕΚ Α΄ 297) ρυθμίζει την διεθνή διακίνηση των πολιτιστικών αγαθών σε περίοδο ειρήνης. Δεσμεύει αποκλειστικά τα κράτη μέλη αφήνει, όμως, παράλληλα ένα ευρή φάσμα επιλογής μέτρων εφαρμογής κατά την ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία. Η μεγάλη διακριτική ευχέρεια που η Σύμβαση αναγνωρίζει στον εθνικό νομοθέτη, καθώς και το ακανθώδες ζήτημα της κτήσης εμπραγμάτων δικαιωμάτων εκ μέρους του καλόπιστου τρίτου αποτελεί αντικείμενο έντονης κριτικής και εμπόδιο στην εξάπλωση του πεδίου εφαρμογής της Σύμβασης. 

• Η Σύμβαση της UNIDROIT - Ρώμη 1995

Η Σύμβαση της UNIDROIT «για την Επιστροφή Κλαπέντων ή Παρανόμως Εξαχθέντων Πολιτιστικών Αγαθών» (υιοθετήθηκε στις 24 Ιουνίου 1995 στη Ρώμη, τέθηκε σε ισχύ την 1η Οκτωβρίου 1998, ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη με το Ν. 3348/23.6.2005, ΦΕΚ Α’ 144) θεωρείται παραπληρωματική της Διεθνούς Σύμβασης της UNESCO του 1970. Έχει στόχο την κάλυψη των κενών που δημιουργήθηκαν ήδη από τα πρώτα χρόνια εφαρμογής της τελευταίας. Έτσι, ενώ στα πλαίσια της UNESCO η προστασία των πολιτιστικών αγαθών αφορά μόνο τις σχέσεις μεταξύ κρατών, στα πλαίσια της UNIDROIT η προστασία επεκτείνεται και σε αξιώσεις ιδιωτών. Η Σύμβαση της UNIDROIT εισάγει, περαιτέρω, ένα νέο, ενιαίο, ειδικό ιδιωτικό δίκαιο για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών. Μεταξύ άλλων, ρυθμίζει από κοινού την κτήση εμπραγμάτων δικαιωμάτων από τον καλόπιστο τρίτο – ρύθμιση που αποτελεί ένα από τα πλέον συζητημένα νομικά ζητήματα σε υποθέσεις σχετικές με την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών – όπως και την αποζημίωση του υπόχρεου επιστροφής κλαπέντος ή παρανόμως εξαχθέντος πολιτιστικού αγαθού, εφόσον αυτό περιήλθε στην κατοχή του καλόπιστα. 

• Δίκαιο Ευρωπαϊκής Ένωσης

Στα πλαίσια του Ενωσιακού Δικαίου η εισαγωγή και εξαγωγή πολιτιστικών αγαθών ρυθμίζεται από ειδικά νομοθετήματα. Ήδη ο Κανονισμός 3911/92 του Συμβουλίου της 9ης Δεκεμβρίου 1992 σχετικά με την εξαγωγή πολιτιστικών αγαθών (ΕΕ L 395 της 31/12/1992 σ. 1) υιοθετεί ένα ενιαίο σύστημα έλεγχου εξαγωγής πολιτιστικών αγαθών στα κράτη μέλη, ενώ η Οδηγία 93/7/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 15ης Μαρτίου 1993 σχετικά με την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που έχουν παράνομα απομακρυνθεί από το έδαφος κράτους μέλους (ΕΕ L 74 της 27.3.1993, σ. 74) ορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις επιστροφής πολιτιστικών αγαθών μεταξύ κρατών μελών. Αυτά τα δύο νομοθετήματα, όπως έχουν τροποποιηθεί, αποτελούν τη νομική βάση του Ενωσιακού Δικαίου για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών από παράνομη εισαγωγή/εξαγωγή τους. Η νομική αυτή βάση δημιουργεί ικανοποιητικό υπόβαθρο σύγκρισης μεταξύ του Ενωσιακού Δικαίου, της Σύμβασης UNESCO (1970) και της Σύμβασης UNIDROIT (1995). Η σύγκριση αναδεικνύει αμφίδρομες τάσεις και αλληλεπιδράσεις μεταξύ του διεθνούς, ενωσιακού και εθνικού δικαίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση σκέπτεται σήμερα να θεσπίσει ένα νέο νομικό πλαίσιο για την εννιαία ρύθμιση της διακίνησης πολιτιστικών αγαθών και την καταπολέμηση της παράνομης εισαγωγής και εξαγωγής επιχειρώντας μια εγκάρσια τομή σε όλους τους σχετικούς δικαιικούς κλάδους (από το αστικό δίκαιο μέχρι την ποινική προστασία). 

Πηγή: Ελληνική Εταιρία Δικαίου Αρχαιοτήτων